Рад у зборнику

објављена

српски

Vladimir Živanović

Postojeće stanje i budući trendovi u preventivnoj zaštiti podzemnih voda Srbije

Zbornik radova XVI srpskog Simpozijum o hidrogeologiji sa međunarodnim učešćem

Univerzitet u Beograd, Rudarsko-geološki fakultet

2022

Podzemne vode predstavljaju osnovni, a u mnogim zemljama i jedini resurs za javno vodosnabdevanje stanovništva tako da zaštita podzemnih voda predstavlja bitan preduslov za njihovo dugotrajno i održivo korišćenje. Kako u svetu, tako i u Srbiji, zaštita podzemnih voda se najvećim delom svodi na primenu preventivnih mera zaštite. Kod planiranja zaštite većih prostora sve više se koriste metode za ocenu ranjivosti podzemnih voda. Njihova primena je posebno naglašena u karstnim područjima zato što se tu izdvajaju delovi terena sa najvećom ranjivošću podzemnih voda na kojima treba posvetiti posebnu pažnju pri planiranju aktivnosti koje su mogući izvor pojedinih kontaminanata.
Izvorišta podzemnih voda se štite uvođenjem zona sanitarne zaštite u kojima se implementiraju restriktivne mere. Postupak definisanja ovih zona u Srbiji je usaglašen sa većinom Evropskih zemalja i baziran je na implementaciji neposredne, uže i šire sanitarne zone. Primetna je sve veća primena karata ranjivosti pri definisanju zona zaštite, što predstavlja značajno unapređenje, s obzirom da se analizira i zaštitna uloga nadizdanske zone. Jedna od metoda koja je u Srbiji razvijena za ocenu ranjivosti izdani i izvorišta podzemnih voda na bazi ukupnog vremena kretanja podzemnih voda jeste TDM metoda.
Još jedan bitan segment u zaštiti podzemnih voda predstavlja analiza rizika od kontaminacije, koja obuhvata izradu karata hazarda, odnosno potencijalnih izvora kontaminacije sa ocenom njihove štetnosti. Preklapanjem karata ranjivosti podzemnih voda sa kartama hazarda vrši se proračun rizika na svim lokacijama na kojima postoje potencijalni izvori kontaminacije. Dodatna aktivnost u preventivnoj zaštiti podzemnih voda je implementacija monitoring programa koji treba da obuhvati praćenje kvaliteta i kvantiteta podzemnih voda u zoni izvorišta i u zoni potencijalnih izvora kontaminacije.

Groundwater represents the basic, and in many countries, the only resource for public water supply, so the protection of groundwater is an essential precondition for its long-term and sustainable use. Both in the world and in Serbia, the protection of groundwater is mostly focused on the application of preventive protection measures. When planning the protection of larger areas, methods for groundwater vulnerability assessment are increasingly used. Their application is especially emphasized in karst areas because parts of the terrain are singled out where karst waters are most vulnerable and where the most attention is needed during the planning of activities that could release certain contaminants.
Groundwater sources are protected by the implementation of sanitary zones in which restrictive measures are applied. The procedure for defining these zones in Serbia is harmonized with most European countries and is based on the implementation of immediate, narrower and wider sanitary zones. The increasing use of vulnerability maps when determining the size of sanitary zones is noticeable, which represents a significant improvement because the protective role of the unsaturated zone is analysed. One of the methods that was developed in Serbia especially for assessing the resource and source vulnerability of groundwater, based on the total groundwater travel time is the TDM method.
Another important segment in the protection of groundwater is the analysis of the risk of contamination, which includes the creation of hazard maps (potential sources of contamination) with an assessment of their harmfulness. By overlaying the groundwater vulnerability map with the hazard map, the risk calculation is performed for all locations where there are potential sources of contamination. Additional activity in the preventive protection of groundwater is the implementation of a monitoring program that should include monitoring the quality and quantity of groundwater in the groundwater source areas and the areas of potential sources of contamination.

29

46

978-86-7352-380-4

Srbija

Zaštita podzemnih voda, karte ranjivosti podzemnih voda, karta hazarda, karte rizika od kontaminacije, monitoring podzemnih voda, Srbija

Groundwater protection, groundwater vulnerability maps, hazard maps, contamination risk maps, groundwater monitoring, Serbia

М30

М31

Затворени приступ

Creative Commons – Attribution-NonComercial-No Derivative Works 4.0 International

.pdf